Als een mens een heftige gebeurtenis meemaakt - denk bijvoorbeeld aan auto ongelukken, ernstige ziekten, operaties, ingrijpende medische en tandheelkundige procedures, mishandeling, getuige zijn van geweld, oorlog of een natuurramp -, dan kan het lichaam ervoor kiezen om als het ware te ‘bevriezen’.

Zodra de persoon meer tot rust komt en veiligheid en bescherming ervaart, begint het lichaam vaak te trillen.
Dat doet het lichaam vanuit een natuurlijke reactie om de ‘bevroren restant energie’ af te voeren. Het lichaam wil de spanning kwijt. Trillen kun je dus zien als een teken van gezondheid!

Vluchten, vechten of bevriezen

Als we in het leven direct gevaar ervaren, dan hebben we een aantal keuzes die het lichaam kan maken. We kunnen vluchten, vechten of bevriezen. Prooidieren doen dat precies zo. Maar in tegenstelling tot prooidieren, slagen we er als mens niet altijd in om na een traumatische gebeurtenis het levensbedreigende moment weer snel naast ons neer te leggen.

Veel mensen zetten de spanning in zichzelf vast en ervaren vervolgens allerlei nare klachten als slapeloosheid, angstgevoelens, concentratiestoornissen, prikkelbaarheid of woede uitbarstingen.

De menselijke bevriezing reactie kan niet zo makkelijk worden opgeheven, omdat de enorme hoeveelheid energie die in het zenuwstelsel is opgesloten, gevangen wordt gehouden door de gevoelens van angst en paniek.
Echter, als een reactie niet volledig wordt afgemaakt, ontstaan er traumasymptomen. Deze kunnen soms jaren later pas tevoorschijn komen. Heel dikwijls worden deze klachten onvoldoende door artsen of therapeuten gerelateerd aan een trauma, waardoor niet altijd de hulp wordt aangeboden die zo dringend nodig is. Te vaak wordt er symptoombestrijding gedaan in plaats van door te dringen naar de werkelijke oorzaak van de symptomen.

Eigen ervaring

Ik weet nog heel goed dat ik jaren geleden plotseling met de ambulance naar het ziekenhuis werd gebracht, nadat ik in huis was gevallen en even buiten bewustzijn was geweest. De ambulance broeders besloten dat ik mee moest naar het ziekenhuis om een hartfilmpje te maken. Snel werd ik op de brancard gelegd en liet twee kinderen achter bij de buurvrouw. Een nare en verwarrende situatie voor mij en mijn kinderen.

In het ziekenhuis werd er meteen actie ondernomen en moest ik allerlei onderzoeken ondergaan. Na het eerste onderzoek weet ik nog dat ik op de behandeltafel zat bij te komen en mijn lichaam enorm begon te trillen.
Een verpleegster kwam naar me toe en zei: ‘Doe eens rustig mevrouw’. Ik keek haar aan en dacht: ‘Ik doe rustig. Ik zit hier gewoon rustig te zitten’.
‘Doe eens rustig’, zei ze nog een keer op een strenge toon, terwijl ze verder ging met de handelingen in de kamer en geen enkel contact met mij maakte.
‘Ik vind het fijn om mijn spanning even uit mijn lichaam te laten trillen’, zei ik tegen haar. Ze keek me aan met een paar vragende ogen en liep de behandelkamer uit. Ik kan je zeggen dat dit niet echt een ervaring is waar je op zo’n moment op zit te wachten.

Een trauma is geen stoornis, maar een verstoring

Nou ben ik door mijn trauma opleidingen op de hoogte van het feit dat deze trilling gewoon een gezonde reactie was van mijn lichaam en dus besloot ik om mijn aandacht bij het trillen te houden, zodat ik mezelf weer tot rust bracht. Ik creëerde op dat moment mijn eigen veiligheid. Rustig keek ik om mij heen, zodat mijn zenuwstelsel zich opnieuw kon oriënteren en ik me goed realiseerde waar ik was beland. Dat voelde goed en zo kon ik ook weer grip krijgen over de situatie en weer helder denken. Ik stelde de vragen die ik had aan een andere verpleegster en berustte in het feit dat ik daar de nacht moest blijven.

Achteraf gezien heb ik geen nare bijverschijnselen van deze gebeurtenis overgehouden, maar wel een belangrijke les. En die les deel ik vandaag graag met jullie, zodat jullie ook snappen dat trillen en beven na een traumatische gebeurtenis juist heel goed is en dat liefdevolle, oprechte aandacht intens belangrijk is voor de persoon die net iets heel vervelends heeft meegemaakt.

Onlangs las ik in een boek van de schrijver Joe Dispenza  een mooi stuk hoe de schrijver een eigen situatie beschrijft van een ernstig auto ongeluk wat hij meemaakte. De schrijver vertelt hoe belangrijk het is dat er juist op zo’n moment iemand bij je is die rustig bij je blijft, totdat er hulp geboden kan worden. Hij beschrijft hoe een vrouw zijn hand had vastgepakt en rustig tegen hem bleef praten om hem op zijn gemak te stellen. Ook vertelt hij over hoe heftig zijn lichaam trilde en schokte en hoe de vrouw hem juist aanmoedigde om dat rustig te ondergaan. De schrijver vertelt zo mooi en liefdevol hoe belangrijk juist deze vrouw voor hem was op dat angstige moment. Hij vertelt hoeveel dankbaarheid hij nog altijd kan voelen voor deze vrouw die vol liefde en aandacht bij hem bleef. Dat maakt echt een verschil in de verwerking van een dergelijke gebeurtenis.

Laat de overgebleven energie gaan

Traumatische symptomen worden niet veroorzaakt door de gebeurtenis zelf. Ze komen voort uit het bevroren restant energie dat niet is opgeheven en ontladen. Dit restant blijft in het zenuwstelsel gevangen, waar het ons lichaam en onze geest schade toebrengt. De overgebleven energie gaat niet vanzelf weg. Het blijft in het lichaam aanwezig en forceert vaak de vorming van een grote verscheidenheid aan symptomen, zoals angst, depressie en psychosomatische en gedragsproblemen.

Voelen, benoemen en vaststellen wat er van binnen gaande is, is de eerste stap naar herstel

In mijn coaching praktijk komen ook cliënten met allerlei symptomen die te herleiden zijn naar traumatische gebeurtenissen. In de coaching gaan we het trauma niet herbeleven door het hele verhaal opnieuw te vertellen. We gaan vanuit het hier en nu aan de slag om de restenergie die nog in het lichaam zit af te voeren. Ook daarbij zie ik de cliënt vaak trillen, zodat het lichaam de vastgezette energie alsnog kan afvoeren. En ook hier geldt dus weer dat dit trillen echt een teken is van gezondheid.

Proceswerk is een manier van intensieve begeleiding om de cliënt in contact te brengen met gevoelens en emoties die zijn achtergebleven. Veel mensen ervaren dagelijks ‘onbewust’ hinder van deze  ‘vastgezette’ energieën. De energie van destijds is als het ware tot een harde bal samen geklonterd en verhinderd een gezonde ademhaling. Veel mensen met ‘vastgezette’ energieën kunnen niet goed ademhalen naar hun buikgebied. De adem blijft rond het hartgebied ‘steken’ en vind geen diepere weg naar ontspanning. Dat betekent dat er een te snelle ademhaling plaatsvindt, waardoor het parasympatische zenuwstelsel onvoldoende tot rust gebracht wordt. Je ziet deze mensen ook veel wiebelen met bijvoorbeeld hun voeten.

Voordat er een echte verandering kan plaatsvinden, moet het lichaam leren dat het gevaar geweken is en dat het mag leven in de realiteit van het heden.

Als coach vraag ik, voordat ik start met de begeleiding van het proceswerk, of het oké is dat ik dichterbij kom zitten. Het is belangrijk om daar toestemming voor te vragen vanuit respect naar de cliënt. Er zijn namelijk cliënten die nabijheid als bedreigend ervaren en dus zul je als coach heel respectvol en vertragend moeten werken. Mijn stem vertraag ik en maak ik zacht. Iedere cliënt reageert anders en dus is het maatwerk wat je op zo’n moment hebt te bieden.

Ik leer hen, vanuit contact, om de energieën die vrijkomen gewaar te worden. Je zou kunnen zeggen dat je vanuit verbinding, als een observator, waarneemt wat er gebeurt in het heden en dat benoemt. Doordat ik in verbinding sta met de cliënt, door bijvoorbeeld de handen vast te houden en de benen tegen elkaar te hebben, voelt de cliënt zich verbonden en kan hij starten om de overbodige en achterstallige energie af te voeren. Deze veiligheid is van groot belang. De coach zorgt voor een helend veld waarin het loslaten kan plaatsvinden. Ook hierbij kan de cliënt gaan trillen en dat is helemaal oké.  

Als mensen uit hun bevriesstand beginnen bij te komen, worden ze vaak gegrepen door plotselinge en overweldigende golven van emotie. Het is van groot belang dat je daar de ruimte aan geeft en hen laat voelen dat ze niet alleen zijn. Als het trillen en beven ophoudt, is er vaak een hele diepe zucht van opluchting en komt er warmte vrij in het lichaam. Die warmte kan heel intens zijn. We moeten er vaak om lachen, omdat we beiden dan het gevoel hebben ‘in brand’ te staan. Het lachen zorgt voor extra ontspanning van het lichaam.

Het lichaam is tot rust gekomen. De levensenergie kan weer stromen. Dit soort processen zijn intensief voor zowel de coach als de cliënt, maar zo mooi om te begeleiden. Na het proces bedank ik mijn cliënt voor het vertrouwen. Ik begrijp intens hoeveel moed er nodig was om een dergelijk proces aan te gaan. Achteraf gezien hoor ik vaak van mijn cliënt: ‘Was ik hier nou altijd zo bang voor?

Mocht jij voelen dat je ook ‘oude’ stukken wilt loslaten, neem dan de moedige stap om eens te komen voor een kennismakingsgesprek. https://www.jomare.nl/contact. Samen kunnen we kijken wat er gedaan kan worden, zodat jij ook weer vanuit een stuk gezondheid je leven verder vorm kunt geven.

Mocht je meer willen lezen over dit onderwerp?

De tijger ontwaakt. Geschreven door Peter A. Levine.
Het weerbare kind. Geschreven door Peter A. Levine en Maggie Kline.
Traumasporen. Geschreven door Prof. Dr.Bessel van der Kolk.

Weet jij mensen in je omgeving die dit blog ook interessant zouden kunnen vinden? Stuur het blog dan aub door.
Ze kunnen zich ook inschrijven op de website www.jomare.nl voor de maandelijkse nieuwsbrief, zodat ze iedere maand een nieuw blog kunnen lezen over persoonlijke groei en ontwikkeling. Dank je wel.