De afgelopen weken kreeg ik in mijn werk als coach/trainer opvallend veel te maken met de dood. Veel mensen vinden het nog niet zo makkelijk om het over ‘de dood’ te hebben. Het roept vaak emoties op en niet iedereen voelt zich daar comfortabel bij. De dood is echter een onderdeel van het leven zelf. Niemand ontkomt daaraan.
Dat is echt één ding wat zeker is!
Hoe mooi zou het zijn als we de dood kunnen insluiten in het leven? Daarmee geven we de ‘doden’ werkelijk een PLEK en kunnen de ‘levenden’ het leven voluit Leven.

De doden een plek geven. Wat betekent dat?

In systemisch werk, zoals Familieopstellingen, verwijst ‘de doden een plek geven’ naar het erkennen en integreren van overleden familieleden in het familiesysteem. Ieder mens, levend of overleden, speelt namelijk een belangrijke rol in het familiesysteem en echt iedereen heeft ‘recht op een plek’. Niemand mag uitgesloten worden, dus ook overleden kindjes, abortussen en miskramen tellen mee.
Indien overleden personen geen plek krijgen en bijvoorbeeld doodgezwegen of uitgesloten worden, dan heeft dat grote gevolgen voor het familie systeem. We zien dan verstrikkingen en loyaliteiten ontstaan van familieleden die zich verbonden voelen aan overleden familieleden. Dat kan echt ten kostte gaan van levensgeluk en gezondheid. Deze mensen dragen namelijk iets wat niet van hun is. In een familie opstelling kan dit aan het licht komen. Pas wanneer iedereen op de eigen plek staat en zelf verantwoordelijkheid draagt voor die plek, ontstaat er rust..

Mag de dood er wel of niet zijn in je leven?

Vanuit eigen ervaring weet ik wat er gebeurt als doden geen plek krijgen. Ik verloor mijn broer door een auto ongeluk en was toen 15 jaar. Het feit dat er na zijn overlijden nooit meer over gesproken werd, was voor mij een traumatische ervaring. De dood mocht er als het ware niet zijn. Mijn broer mocht er niet meer zijn. Ik weet uit mijn eigen ervaring dat dit onmogelijk is.
Het familie systeem was compleet ontwricht en vanuit Liefde en Loyaliteit naar het systeem, ging ik (onbewust) van mijn plek. Dat had gevolgen voor de andere kinderen van het gezin, want die kregen er ongevraagd een moeder bij. Je snapt dat dit voor eenieder niet de gewenste situatie was. Ik moest dus leren in het leven om mijn eigen plek weer in te nemen. Dat ging niet zonder slag of stoot.
Gelukkig kwam ik in aanraking met Familie opstellingen en vergaarde ik veel inzichten. Ook kon ik zelf verschillende familieopstellingen ervaren, zodat ik op een diepe laag heling kon brengen aan mijzelf en dus ook aan mijn systeem. Mijn broer blijft altijd mijn grote broer. Of hij nu dood is of niet, ik blijf zijn zusje. Hij heeft zijn plek in het systeem weer teruggekregen. Dat gaf een enorme rust.

Familie opstellingen in de praktijk.

Onlangs begeleidde ik een familie opstelling, waarbij de inbrenger van het thema vertelde over de enorme vermoeidheid die zij voelde. In het vraaggesprek hoorde ik verdriet in haar stem doorklinken als ze het over haar moeder had. Als opsteller weet je dat de vermoeidheid en het verdriet, slechts symptomen zijn van iets groters. We gingen aan de slag.

In de opstelling konden de representanten die waren uitgekozen een enorme kou waarnemen. Enorme kou kan duiden op de dood, maar dat hoeft niet. Ik checkte dus hoe dat in haar systeem zat. En daar kwamen de tranen naar buiten. Hele grote, dikke tranen kwamen eindelijk naar buiten.
Tranen verdunnen je verdriet, dus liet ik haar rustig haar tranen huilen. En al gauw kwam het verhaal van alle miskramen en doodgeboren kindje naar boven.
Daar werd in dit familiesysteem nooit over gesproken.
Dit enorme verdriet had natuurlijk heel veel invloed gehad op de ouders, maar ook op de kinderen die in dit gezin wél konden leven. In veel systemen zie je dan de dynamiek: ‘Wie ben ik dat ik wel mag leven’ ontstaan.  Veel mensen ervaren dan schuld, depressie of onverwerkte rouw en begrijpen vaak niet waar die gevoelens vandaan komen.
Deze dynamiek ken ik ook. Ik heb heel lang het gevoel gehad dat ik niet echt mocht genieten na het overlijden van mijn broer. Ik ben oprecht dankbaar dat er tegenwoordig meer omgekeken wordt naar de kinderen die een dergelijk trauma meemaken. Niet alleen de ouders hebben verdriet, maar ook de kinderen. In mijn geval was het zo onwerkelijk dat ik van de ene dag op de andere dag mijn broer fysiek kwijt was.

De dynamiek van het groter maken.

In de opstelling werd duidelijk dat de inbrenger van het thema ook de dynamiek van ‘Ik draag het wel voor jou’ had gevolgd. Zij droeg het enorme verdriet van haar moeder vele, vele jaren met zich mee en was nu echt bekaf. Ze kon niet meer. Dat was nu echt duidelijk. Ze mocht deze dynamiek echt gaan loslaten.
Ik wil benadrukken dat kinderen deze last dragen vanuit Liefde en Loyaliteit en dat dit soort processen onbewust gebeuren. Maar je begrijpt, dit was niet de bedoeling dat zij zich had opgeofferd om het immense verdriet te dragen van dit systeem. Dat verdriet hoorde tenslotte bij de ouders. Ik splitste de representant van het grote verdriet in twee delen. Het ene deel was het verdriet van de ouders en het andere deel was haar eigen verdriet. De inbrenger kon nu vanaf de zijkant zien wat van haar was en wat van de ouders was.

Helende zinnen worden uitgesproken door de representant.

Ik liet de representant van de vrouw zeggen: ’Wat ik hier bij mij draag is niet van mij. Ik heb het uit liefde gedragen. De prijs die ik hiervoor betaalde was hoog. Het was veel en veel te groot voor mij. Ik was slechts een kind. Vandaag geef ik het aan je terug. Ik ga nu mijn eigen leven leiden.’
Dit proces wordt zorgvuldig gedaan, zodat de beweging ook echt geïntegreerd kan worden in het lichaam van alle betrokkenen.

Ook hebben we helende zinnen gezegd tegen de overleden kindjes om ze te erkennen en een plek te geven in het systeem. Toen die zinnen uitgesproken waren, zagen we rust en eenheid ontstaan.
Om te zorgen dat de inbrenger van het thema nu op eigen benen ging staan, spraken we de volgende zin uit: ‘Het leven duurt maar even. Wanneer het mijn tijd is, dan kom ik, maar niet eerder.’

Herstellen van het systeem.

Uit opstellingen blijkt dat de doden niets liever willen dan dat het leven vol wordt geleefd door de (over)levenden. En ook dat zagen we nu weer. De doden kindjes keken vol liefde naar de vrouw en spraken de woorden uit: ’Leef je leven, zodat onze dood niet voor niets is geweest’.

De hele groep was onder de indruk van deze opstelling. Zij hadden nog nooit een familie opstelling gezien, dus je kunt je misschien voorstellen dat dit wel even binnenkomt. Mensen die nog nooit representant waren geweest, waren onder de indruk dat ze zoveel konden voelen vanuit dit systeem. En dat is ook zo. Het is onvoorstelbaar groots wat het ‘wetende veld’ ons laat ervaren en weten. Een opstelling is niet een soort toverstafje naar verlichting. Een opstelling geeft heel veel inzichten en daar heb je iets mee te doen.
Pas als iedereen in een systeem op de juiste plek staat, komt het systeem tot rust en in zijn kracht. Als dat niet gebeurt komt er levensangst. En levensangst is niet toegelaten rouw. En niet toegelaten rouw betekent niet toegelaten ontmoeting. En niet toegelaten ontmoeting is niet toegelaten pijn.

Dankbaarheid.

Ik kan alleen maar zeggen dat ik zo dankbaar ben dat ik dit soort processen mag en kan begeleiden om deze geweldige methodiek verder de wereld in te brengen. Het heeft mij persoonlijk en in mijn werk al zoveel gebracht. Dat gun ik iedereen.

Documentaire: ‘Leven naast de dood’ op NPO.

Gisteren zag ik bij ‘toeval’ een interessante documentaire op de televisie met de titel: ‘Leven naast de dood’ (https://npo.nl/start/serie/leven-naast-de-dood/seizoen-1/leven-naast-de-dood).

Ook hier waren de dynamieken die er in een gezin plaatsvinden als er iemand overlijdt goed zichtbaar. Het is zo belangrijk dat een kind ook echt kind blijft en niet gaat zorgen voor de ouders. Als een kind dat wel doet, dan gaat het van zijn/haar plek en dat is ongezond en schadelijk. Het is zo belangrijk dat mensen dat werkelijk gaan begrijpen.

Onuitgesproken trauma’s.

In familie opstellingen kunnen ook onuitgesproken trauma’s aan het licht komen. Deze trauma’s kunnen door generaties heen doorwerken en kunnen leiden tot patronen van angst, verlies of onvoltooide rouw binnen de familie.
In het boek Bestaansrecht van Maarten Oversier kun je ervaringen lezen hoe de invloed van onze voorouders op ons eigen leven is. Patronen herhalen zich, totdat iemand uit het systeem dit trauma beetpakt en een plek geeft. Anders blijft het gewoon iedere keer weer terugkomen. Een systeem wil HEEL zijn. Daarom moedig ik mensen aan om verantwoordelijkheid te nemen voor de dingen waar ze zelf stappen in moeten maken. Anders zadel je je kinderen of kleinkinderen met deze thematiek op. Dat kan toch niet de bedoeling zijn!

Geheim in het systeem.

Er kan ook een geheim zichtbaar worden over de dood in een opstelling. Taboes over zelfdoding kunnen een zware belasting vormen voor het familiesysteem. Deze geheimen kunnen leiden tot grote spanningen en onuitgesproken conflicten die de harmonie van een systeem heel drastisch kunnen verstoren. Het is dus belangrijk om ook deze persoon een plek te geven in het systeem en dat deze persoon ook echt gezien wordt door iedereen. Pas dan kan er rust ontstaan.

Uitsluiting.

Ook uitsluiting kan zichtbaar worden tijdens een opstelling. Wie mocht er niet gezien worden? Ook hiervoor geldt weer, iedereen telt mee. Ik weet hoe het is om uitgesloten te worden uit je systeem en wat een klus het is om te leren om jezelf weer in te sluiten. Het is mogelijk, kan ik je zeggen. Maar het gaat niet vanzelf. Ook hier heb je dus de regie weer over je eigen levensgeluk te nemen.

Ik kan me best voorstellen dat als je nog nooit een familie opstelling hebt gezien, dat je nieuwsgierig bent geworden hoe dat nou in zijn werk gaat. Heb je interesse gekregen in Familieopstellingen en wil je meer weten hierover? Ik heb er al eerdere blogs over geschreven. Wellicht vind je het leuk om die terug te lezen. Heb je interesse om een familie opstelling bij te wonen, laat me dat dan weten.

Op de website staan o.a. onderstaande blogs. Deze gaan specifiek over familieopstellingen.

·        Sta jij op de juiste plek?

·        Is er bij jou een balans tussen geven en nemen?

·        Iedereen hoort erbij. Deel 1 en 2.

Niet genomen rouw, depressie of angst?

Heb je zelf met rouw te maken, blijf er dan niet langer alleen mee rondlopen. Wil je professionele hulp, dan ben je van harte welkom. Je kunt via het contactformulier een kennismakingsgesprek aanvragen. Samen kunnen we onderzoeken wat we voor elkaar kunnen betekenen. Je bent welkom met elke vorm van rouw!

Ken je iemand die mogellijk ook geinteresseerd is in dit onderwerp. Stuur het blog gerust door. Hoe meer mensen hiervan weten, hoe beter.

Ben je coach of hulpverlener, dan raad ik je aan het boek: Zinnen die de ziel raken van Elmer Hendrix te lezen ter inspiratie om helende zinnen toe te passen in de sessies of opstellingen.