Wat zijn onderliggende oorzaken van een Burn-out?
Een burn-out is een signaal om te erkennen dat je je lichaam en geest gedurende lange tijd hebt uitgeput en dat er iets structureels moet gebeuren om weer te kunnen ‘leven’ in plaats van ‘overleven’.
Deze signalen zijn er niet om je te pesten, maar zijn een teken van gezondheid.
Vanuit o.a. een Systemische werkwijze werk ik met cliënten de onderliggende oorzaken van een burn-out uit, zodat er op een diepe laag heling komt.
Een burn-out ontstaat niet zozeer door stress, want dat kunnen we als mens best verduren in een bepaalde mate en bepaalde periode. Het ontstaat doordat men niet meer goed kan ontspannen ná de stress/spanning. Als er geen gezonde afwisseling is tussen een stuk spanning en inspanning kan de neutrale stress veranderen in een ongezonde, chronische stress.
Je kunt dit o.a. herkennen als je voortdurend AAN staat en overal controle over wilt houden. Even wat rust nemen ervaren veel mensen als onprettig, omdat ze dan gaan piekeren en de onrust voelen en dus is ‘doorgaan’ voor velen de manier om er mee om te gaan. Sterker nog, voor velen is het een aanleiding om juist nog harder te gaan werken. Hun zelfbeeld krijgt in een dergelijke periode een flinke deuk en ze zijn vaak teleurgesteld in zichzelf en oordelen hard over zichzelf. Daardoor zijn velen voortdurend grenzen aan het verleggen om toch maar te voldoen. ‘Nee’-zeggen is geen optie. Alles moet vooral bij het oude blijven, ook al zijn ze daartoe niet meer in staat. Op die manier wordt er echt roofbouw gepleegd en komen mensen uitgeput bij me terecht in mijn coaching praktijk. Een crisis is vaak nodig om je bewust te maken hoezeer jij ‘ingewikkeld’ bent geraakt in je patronen vanuit je vroege jeugd en hoezeer zij van invloed zijn op je gezondheid en levenslust.
“Respecteer je lichaam wanneer je moe bent.
Respecteer je geest als je rust nodig hebt.
Gun jezelf tijd voor rust en herstel.”
De sturing bekijken vanuit systemisch perspectief
De patronen die uiteindelijk kunnen leiden tot een burn-out zijn op jonge leeftijd begonnen. Ik zie dat mensen met een burn-out gewend zijn om al heel lang meer te dragen dan wat bij ze hoort. Ze nemen meer verantwoordelijkheid dan wat van hen is. Dat vinden ze heel gewoon en kunnen zich verbazen als anderen dat niet doen. Veel mensen leggen de lat heel hoog en verwachten dat ook van hun omgeving. Daarin doen ze veel ‘negatieve’ ervaringen op en zakt het vertrouwen in de medemens naar een laag niveau.
“Je kan de lat voor jezelf steeds hoger blijven leggen,
maar je kunt er ook eens voor de verandering
bovenop gaan zitten.”
Door deze ‘onbewuste’ sturing is er een grote mate van zelfstandigheid ontwikkeld en velen vinden het lastig om hulp te vragen en doen veel dingen zelf. Dit vooral vanuit de overtuiging dat het dan ‘goed’ wordt gedaan. Ze hebben vaak weinig steun ervaren vanuit hun omgeving en sommige spreken uit: ‘Ik heb niemand nodig’. De prijs voor die overtuiging is hoog. Veel mensen ervaren namelijk diepe eenzaamheid en voelen zich niet meer verbonden. Hard werken lijkt dan de oplossing om de leegte niet te hoeven voelen. Anderen grijpen naar overmatig gebruik van alcohol, drugs, games enzovoort om de pijn en leegte te verdoven.
Drivers als sturing van het gedrag
Al heel jong krijgen we boodschappen mee van onze ouders/verzorgers. Dit worden drivers genoemd.
Hoe leerde jij bijvoorbeeld omgaan met verdriet? Mocht dat er zijn? Of kreeg je de volgende drivers te horen:
Voel niet, wees sterk, wees de beste, het leven gaat verder….
Ik kan me nog zo goed herinneren hoe dat bij mij was toen mijn broer overleed toen ik 15 jaar was. Ik kreeg heel duidelijk de driver mee dat ik sterk moest zijn, omdat mijn broer dat zo gewild zou hebben. Terwijl ik het nu opschrijf kan ik nog voelen hoe bizar een dergelijke boodschap was en dat dit niets over mij of mijn broer zei, maar alles over de pijn die mijn ouders op dat moment hadden.
Dus ‘onbewust’ kreeg ik de boodschap/driver door dat ik vooral niet moest voelen. Ik moest tenslotte sterk zijn. Hoe doe je dat als 15-jarige als je beste maatje plotseling overlijd? Precies dat is onmogelijk zonder afweermechanismen. Dus werd er een flink muurtje geplaatst om niet meer te hoeven voelen. Dat was toen wellicht functioneel, maar niet in het huidige leven.
De niet genomen rouw heb ik ook later in mijn leven alsnog moeten doormaken om weer gezond te worden en weer connectie te kunnen maken met mijn emoties en gevoelens. De ziel streeft altijd weer naar heelheid.
Systemisch werk met de wetten van Binding – Volgorde – Geven en Nemen
Om te genezen van een burn-out is vanuit mijn visie een holistische aanpak nodig. Alleen de symptomen bestrijden is een lapmiddel en werkt tijdelijk. Echter, de maatschappij werkt vanuit symptoombestrijding. Heb je hoofdpijn? Hup, een pil erin dan ben je ervan af. Let maar eens op de reclamewereld, dan word je bewust hoe we aan symptoomonderdrukking doen. Wanneer neem je werkelijk verantwoordelijkheid voor je eigen gezondheid?
Vanuit mijn coaching gebruik ik in dergelijke situaties de methodiek van het systemisch werk en kan vanuit de inzichten die daaruit voortkomen proceswerk doen. Dat heelt heel adequaat, omdat de werkelijke oorzaak aan het licht komt. Vanuit dit inzicht leert de client nieuwe keuzes maken die horen bij de volwassen man/vrouw van Nu.
Soms hebben we verder te kijken dan het huidige systeem en openen we het (voor)ouderveld. De ervaringen die bijvoorbeeld een opa in de oorlog heeft gehad, kan doorspijpelen naar volgende generaties.
De volgende onderliggende oorzaken van een burn-out komen regelmatig voor:
· Niet genomen Rouw. Symptoom is energieverlies.
Door geen tijd te nemen om stil te staan, te reflecteren en te rouwen, verlies je aan levenskracht en verdwijnt ook je gevoel van zin of betekenis. Je mist de echte ver-binding.
Je blijft, zoals we dat systemisch noemen ‘in de binding’ met het verdriet en dat zorgt ervoor dat je niet ‘echt’ kunt loslaten.
Het verdriet, de pijn, het gemis blijft als het ware aan je vastzitten. Echt in verbinding gaan is noodzakelijk om echt los te kunnen laten. Dit doe ik door middel van proceswerk waarin ik helende zinnen gebruik en mijn cliënten help om dit proces te doorleven. De gestolde energie mag afbrokkelen en het lichaam verlaten. We werken met de achtergebleven energie .… niet met het verhaal.
“Je reis wordt veel lichter en eenvoudiger
als je niet alles uit je verleden met je mee blijft dragen.
Laat achter wat je niet meer nodig hebt.”
· Plekverwarring. Symptoom is overbelasting.
Iedereen in een systeem heeft een eigen plek. Veel mensen gaan vanuit diverse redenen van hun plek. Dat is schadelijk voor het hele systeem, omdat dan iedereen uit zijn/haar kracht wordt gehaald.
In het vorige item over ‘niet genomen rouw’, vertelde ik van de plotselinge dood van mijn broer. Het gevolg daarvan was dat ik in dit gezin/systeem van mijn plek ben gegaan. Door het intense verdriet van mijn ouders, voelde ik ‘onbewust’ de drang om dit gezin draaiende te houden. En dus verhuisde ik van kind-plek 3 naar kind-plek 1. Ik ging op de plek staan van mijn overleden broer. Deed ik dit bewust, nee natuurlijk niet. Dit soort bewegingen in een systeem worden gedaan uit liefde en loyaliteit. Die actie van toen heeft veel gevolgen gehad voor mijn gezondheid, want deze plek hoorde niet bij mij en dus raakte ik overbelast. De verantwoordelijkheid was veel en veel te groot. Dit wordt de dynamiek van het ‘groter maken’ genoemd en ook wel dat je bent ‘opgestegen’ in het systeem.
Als je een plek inneemt die niet van jou is, dan draag of doe je meer dan wat werkelijk bij jou hoort. Mensen die van kinds af aan gewend zijn om grote verantwoordelijkheid te dragen, blijken in het leven gevoelig te zijn voor een burn-out.
Via een familieopstelling kun je mensen weer terugbrengen naar hun eigen plek en dit weer laten ervaren. Je leert om terug te gaan naar de kind- PLEK die jou toebehoort. Dat is de enige juiste plek. Op die plek ontstaat rust en vaak een diepe zucht.
Indien nodig doen we een ‘teruggave’ oefening om de ballast die is meegesjouwd los te laten en alleen mee te nemen wat werkelijk van jou is. Vanuit de eigen plek leer ik mijn cliënten om in huidige situaties de vraag te stellen: ‘Wat hoort bij de ander en wat hoort bij mij?’ Het is ontroerend om te zien hoe mensen na een dergelijke opstelling inzien dat ze zoveel hebben gesjouwd vanuit liefde en loyaliteit. Maar zien nu ook in dat ze daar een hoge prijs voor hebben betaald. Ze zijn inmiddels uitgeput.
“Als een ieder draagt wat bij hen hoort,
ontstaat er rust in een systeem.”
Mensen die van hun plek zijn gegaan in het verleden, ervaren de gevolgen van die dynamiek ook op de werkvloer. Zij ervaren dikwijls conflicten met leidinggevenden. Ze maken zich groter of kleiner en dat levert conflicten op. Ook privé is het van belang om de juiste plek in te nemen ten aanzien van je partner. Je eigen plek kennen geeft rust en ruimte om werkelijk bij jezelf thuis te komen.
· Gebrek aan zingeving. Symptoom is focusverlies.
Als je onvoldoende verbinding kunt maken met wat je ziel ten diepste wenst, dan raakt je passie of roeping uit beeld.
Door het plotselinge overlijden van mijn broer en de ‘onbewuste’ keuze om van mijn plek te gaan, merkte ik dat ik onvoldoende kon voelen wat ik hier op aarde nou kwam doen. Ik voelde een gebrek aan zingeving en liet me door van alles afleiden. Ik had moeite om focus te houden en de prioriteit bij mezelf te leggen.
Er speelde een dynamiek in mij die de ‘dynamiek van het volgen’ wordt genoemd. Dat betekent dat je eigenlijk niet hier op aarde wilt zijn, maar in mijn geval bij mijn overleden broer.
Je focus ligt dan echt op hele andere zaken. Ook dit thema moet je vroeg of laat onder ogen zien en zul je alsnog het verdriet moeten aannemen. Zolang je je verdriet niet genomen hebt, blijf je als het ware verbonden met de dood en ben je niet met zingeving en het hier en NU bezig. LAAT JE DUS NIET AFLEIDEN!
Van een gepantserd hart naar een open hart
Veel mensen zijn door traumatische gebeurtenissen de verbinding met het hart kwijt geraakt. Zij kunnen onvoldoende voelen wat ze werkelijk willen.
Mensen met een burn-out hebben vaak hun hart en buik gepantserd, hun hoofd maakt overuren in het scannen waar iets mis kan gaan. Het leven lijkt aan hen voorbij te gaan. Iedere keer als er weer plannen zijn gemaakt, dan komen er afleidingen/storingen op hun pad, waardoor ze de focus compleet kwijtraken.
In de coaching werken we dan aan lichaamsbewustzijn, zodat er weer contact gemaakt kan worden met wat men ten diepste wenst en verlangt en zich niet meer zo makkelijk laat afleiden.
In de coaching laat ik vooral ook contact maken met hun Volwassen deel van NU en bekijken we de situaties vanuit verschillend perspectief. Ieder mens beschikt over een zelf genezend vermogen en kan weer terug naar het hart om te voelen. Bij diepe gebeurtenissen, maak ik gebruik van de wijsheid vanuit het Traumawerk en Lichaamswerk.
“Rouw hoort bij het leven – Op de plek die je bij de geboorte kreeg gedij je het best – en ieder mens heeft een unieke roeping.”
Om de diepliggende oorzaken op te speuren die hebben geleidt tot een burn-out gebruik ik dus systemisch werk en trauma werk en zet ook mijn levenservaring in. Ik herken heel snel de dynamieken die spelen en welke systemische wetten er geschonden zijn.
Op die manier wordt de heling ingezet en kunnen mensen achteraf de grote helende waarde zien van een dergelijke periode. Naast de moeilijke momenten, zijn er ook veel dingen waar mensen achteraf enorm dankbaar voor zijn. Juist in deze periode maakt men een enorme groeispurt door in Persoonlijke groei en ontwikkeling. De levensenergie mag weer stromen en daar wordt zorgvuldig mee omgegaan om die balans te behouden. Velen maken na een dergelijke periode grote keuzes om werkelijk anders in het leven te gaan staan.
Onderaan dit blog heb ik verschillende symptomen beschreven die veel voorkomen. Bekijk ze eens rustig.
Wil jij ook begeleiding bij dit thema, vul dan het contactformulier in. Ik neem dan zo spoedig mogelijk contact met je op en kunnen we een afspraak plannen voor een gratis en vrijblijvend kennismaking.
Boeken die ik je wil adviseren zijn:
· De fontein, deel 1. Geschreven door Els van Steijn. Ook de podcasts van Els van Steijn zijn zeer interessant.
· Van burn-out naar levenszin. Geschreven door Jane Alice Coerts.
Symptomen die voorkomen bij een burn-out:
Mentaal:
· Concentratieproblemen
· Vergeetachtigheid
· Hoofdpijn
· Malende gedachten
· Piekergedachten
· Angsten
· Paniekgevoelens
· Negatief zelfbeeld omdat je jezelf niet meer herkent
· Niet meer kunnen relativeren
· Neiging om te vluchten in verslavingen (roken, alcohol, pillen, drugs)
Emotioneel:
· Prikkelbaar
· Nergens geen zin in hebben
· Huilbuien
· Woedeaanvallen
· Gepantserd hart -> geen verbinding willen maken met gevoel
· Druk op het borstbeen -> angst voor problemen aan het hart
· Focusverlies
Fysiek:
· Vermoeidheid die niet overgaat
· Snel overprikkeld zijn -> kort lontje
· Hoge ademhaling en hoge hartslag
· Lage weerstand-> sneller vatbaar voor o.a. griep en verkoudheid
· Vage fysieke klachten
· Lichaam herstelt langzaam van spierpijn
· Sporten gaat zwaar
Spiritueel:
· Ervaren van betekenisloosheid -> wat heeft het voor zin?
· Ontbreken van gevoel van eigenwaarde -> oordeel over jezelf
· Gevoel jezelf kwijt te zijn
· Wrokkig
Neurologisch en hormonaal:
· Slapeloosheid
· Verstoord immuunsysteem
· Verstoorde spijsvertering
· Te hoog cholesterolgehalte
· Verhoogd cortisolniveau (kan leiden tot bijnieruitputting).
“Je breekt niet omdat je zwak bent.
Je breekt omdat je te lang sterk bent geweest.”